De overdrachtsbelasting pakt soms ongelukkig uit voor mensen die, vóórdat de levering van de woning bij de notaris plaatsvindt, al de beschikking krijgen over die woning (bijvoorbeeld middels een sleutelverklaring). Dit om bijvoorbeeld al te beginnen met het verbouwen van de woning. Het op deze wijze beschikking krijgen over de woning vormt een verkrijging van de economische eigendom die is belast tegen het algemene tarief. Het verlaagde tarief van 2% en de startersvrijstelling gelden dan in beginsel niet.

De staatssecretaris van Financiën heeft besloten om in deze situaties het toepassen van het verlaagde tarief van 2% of de startersvrijstelling met toepassing van de hardheidsclausule
goed te keuren. Deze goedkeuring is per 4 maart 2023 in werking getreden.

Omdat de staatssecretaris het niet wenselijk vindt dat in dergelijke gevallen het algemene overdrachtsbelastingtarief van toepassing is, keurt hij goed dat op de verkrijging van de economische eigendom vooruitlopend op de juridische eigendomsverkrijging het verlaagde tarief of de startersvrijstelling van toepassing is mits wordt voldaan aan de volgende voorwaarden:

1. De verkrijging van de economische eigendom vindt plaats gelijktijdig met of na het sluiten van de obligatoire overeenkomst die aan de juridische eigendomsverkrijging ten grondslag ligt;
2. Er bestaat een directe samenhang tussen de juridische eigendomsverkrijging en de daaraan voorafgaande economische eigendomsverkrijging door en van dezelfde persoon of personen;
3. Van zowel de economische als de juridische eigendomsverkrijging wordt aangifte gedaan;
4. Aan alle overige wettelijke eisen van het verlaagde tarief of de startersvrijstelling is voldaan.

Voor verkrijgingen die reeds vóór deze datum hebben plaatsgevonden kan een verzoek worden gedaan om toepassing van de hardheidsclausule bij:

Ministerie van Financiën
Belastingdienst/Corporate Dienst
Vaktechniek/team Brieven en
Beleidsbesluiten
Postbus 20201
2500 EE Den Haag

Ondanks de goedkeuring waarschuwt de Belastingdienst op zijn website dat betrokkenen zich goed moeten laten informeren over de gevolgen van een economische eigendomsverkrijging. Denk hierbij bijvoorbeeld aan: de vereiste toestemming van de hypotheekhouder als op de woning een hypotheekrecht rust; de opstalverzekering, en de gevolgen als een koper de woning heeft verbouwd maar door omstandigheden de juridische levering niet meer plaatsvindt.

De (eventueel) verschuldigde overdrachtsbelasting dient binnen 1 maand na de economische verkrijging te worden voldaan. Is de economische overdracht niet via een notariële akte gegaan, dan moet aangifte overdrachtsbelasting worden gedaan via een formulier dat bij de Belastingtelefoon kan worden opgevraagd.

Neem daarom altijd voor de zekerheid even contact op met de Notaris.